Πλαίσιο κειμένου: ΖΩΟ : Θηλαστικό ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ : Δελφινίδες ΤΑΞΗ : Κητώδη ΣΩΜΑ : Ατρακτοειδές, όμοιο με ψαριού. Στην πλάτη του έχει ένα πτερύγιο σε σχήμα δρεπάνου και τα πρόσθια άκρα του έχουν μετασχηματιστεί σε θωρακικά πτερύγια, ενώ τα πίσω έχουν ατροφήσει. Το σώμα καταλήγει σ’ ένα πλατύ, οριζόντιο πτερύγιο χωρισμένο σε δυο λοβούς. Έχει κεφάλι μάλλον μικρό και οξύληκτο και σαγόνια οπλισμένα με πολλά μικρά και κωνικά δόντια (80-100 σε κάθε σαγόνι). ΜΗΚΟΣ : 2,5 μέτρα ΧΡΩΜΑ : Δέρμα γυμνό και λαμπερό, μαύρο στη ράχη και στα θωρακικά πτερύγια, γκρίζο στις πλευρές και λευκό στην κοιλιά. ΠΟΥ ΖΕΙ : Στις εύκρατες και θερμές θάλασσες του βορείου ημισφαίριου, συχνά στον Ατλαντικό και αρκετά γνωστό στη Μεσόγειο. ΤΡΟΦΗ : Ψάρια ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ : Ζει σε πολυπληθή κοπάδια, για να αναπνεύσει πηδά έξω απ΄το νερό, είναι το πιο γρήγορο κήτος (πάνω από 50 χλμ. την ώρα) και πλέει γύρω από τα πλοία για να συλλέγει τα φαγώσιμα απορρίμματα. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ: Συμπαθές ζώο, ακίνδυνο και χαριτωμένο, το οποίο αναφέρεται σε πολλούς θρύλους και μύθους θαλασσινών λαών. ΠΗΓΗ: ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ (έντυπη και ηλεκτρονική μορφή) Τα δελφίνια γεννούν ένα μωρό κάθε ένα με δυο χρόνια. Το μωρό γεννιέται με την ουρά του, τρέφεται με γάλα και παραμένει με τη μητέρα του μέχρι και τέσσερα χρόνια. Σ’ αυτή τη διάρκεια οι μητέρες διδάσκουν τα μικρά τους να κυνηγούν για την τροφή τους, να συναναστρέφονται μεταξύ τους και να ζουν ομαδικά. Στο μεγάλο και καμπύλο μέτωπό τους βρίσκεται το σύστημα ηχοεντοπισμού, με τη βοήθεια του οποίου προσανατολίζονται, εντοπίζουν την τροφή και επικοινωνούν μεταξύ τους. Έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι μόλις γεννηθεί το μωρό, η μητέρα εκπέμπει συνεχώς έναν ήχο, ώστε να τον καταγράψει ως αποτύπωμα. Αυτός ο ήχος χρησιμεύει έτσι ώστε το νεογνό να τον αναγνωρίζει και να μην χάνεται. Τα δελφίνια έχουν έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. Ολόκληρο το σώμα τους συμπεριφέρεται σαν ένα τεράστιο αυτί, δέχεται ήχους. Επίσης μπορούν και επικοινωνούν με σφυρίγματα ,κρότους και ήχους που παράγουν με τα σαγόνια τους. Τα θηλυκά συνήθως παραμένουν στο κοπάδι, ενώ τα αρσενικά πολλές φορές μετακινούνται και σε άλλα κοπάδια. Η κοινωνική οργάνωση των δελφινιών είναι υποδειγματική. Πολλά κοπάδια καθορίζουν την περιοχή που κινούνται και τρέφονται. Συνήθως, ανάλογα και με το είδος, σχηματίζουν οικογενειακές ομάδες, που οι δεσμοί τους διαρκούν ακόμη και για μια ζωή. Οι οικογένειες μιας ευρύτερης περιοχής αλληλοϋποστηρίζονται, κυρίως όταν υπάρχει κίνδυνος πνιγμού κάποιου μέλους τους, ενώ μερικές φορές βοηθούν και τα κήτη άλλων ειδών. Όταν ένα δελφίνι κινδυνεύει από πνιγμό και είναι ανήμπορο, τα άλλα δελφίνια το βοηθούν στηρίζοντάς το με το σώμα τους ή με το ρύγχος τους στην επιφάνεια για να αναπνεύσει. Τα δελφίνια συνηθίζουν να δημιουργούν ‘’οικογένειες’’ και να συνενώνονται σε μεγάλα κοπάδια. Ταξιδεύοντας με καλό καιρό για κάποιο νησί, θα έχετε δει δελφίνια να συνοδεύουν το καράβι, παίζοντας με τα κύματα. Η θέα τους μόνο συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού μπορεί να δημιουργήσει. Δυστυχώς, όμως, εκτός από την εικόνα των δελφινιών που συνοδεύουν τα πλοία στα ταξίδια τους, υπάρχει και αυτή των νεκρών δελφινιών, χτυπημένων ηθελημένα ή όχι από ανθρώπινο χέρι και από ασθένειες που οφείλονται στη ρύπανση των θαλασσών. Καθώς τα δελφίνια βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες τοξικών ουσιών στο σώμα τους. Ένα μεγάλο μέρος αυτών περνάει μέσω του θηλασμού και στις επόμενες γενεές. Μερικοί από τους ρυπαντές είναι τόσο τοξικοί ή συγκεντρώνονται σε τόσο μεγάλες ποσότητες, που προκαλούν άμεσο θάνατο. Συχνότερα, όμως, εξασθενούν τον οργανισμό, προκαλούν επιπλοκές στην αναπαραγωγή, χρόνιες ασθένειες ή δυσλειτουργίες και, κατά συνέπεια, απειλούν την επιβίωση των δελφινιών. Ο αριθμός τους στη Μεσόγειο, όπως και διεθνώς, έχει μειωθεί σημαντικά. Η χρήση αφρόδιχτων και το λαθραίο ψάρεμα με δυναμίτιδα ευθύνονται για το θάνατο χιλιάδων δελφινιών κάθε χρόνο. Η όλο και μεγαλύτερη απαίτηση του ανθρώπου για τροφή από τη θάλασσα έχει σαν αντίκτυπο την εξάντληση των αλιευτικών πόρων, επηρεάζοντας άμεσα την επιβίωση των δελφινιών. Δελφίνια, που πιθανά δυσκολεύονται να εντοπίσουν τροφή, έλκονται από την λεία που είναι παγιδευμένη στα δίχτυα και δημιουργούν συχνά ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία, με οικονομικό αντίκτυπο στους αλιείς. Είδη, όπως το ρινοδέλφινο, που ζουν σε παράκτιες περιοχές, δέχονται άμεσα τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης της παράκτιας ζώνης. Μεγάλα έργα, όπως η κατασκευή λιμανιών, ιχθυοκαλλιεργειών και η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ισορροπία του παράκτιου οικοσυστήματος. Πρόβλημα αποτελεί σε διεθνές επίπεδο η σύλληψη δελφινιών, τα οποία στη συνέχεια τίθενται σε καθεστώς αιχμαλωσίας για ποικίλους λόγους (δελφινάρια, στρατιωτικά πειράματα). Η Ελλάδα έχει προσυπογράψει σχετικές συμβάσεις που τη δεσμεύουν να προχωρήσει στη λήψη διαχειριστικών μέτρων για την προστασία των δελφινιών, αλλά λίγα απτά βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση. Η διαπίστωση αυτή, σε συνδυασμό με τη μείωση των πληθυσμών παγκοσμίως και τα κενά της επιστημονικής γνώσης για τα κητώδη στην Ελλάδα, υπογράμμισαν την ανάγκη ύπαρξης ενός προγράμματος με στόχο τη μελέτη και την προστασία των δελφινιών στην Ελλάδα. Το WWF, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των δελφινιών στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ανέλαβε δράση για την προστασία των δελφινιών την άνοιξη του 2000 με πρώτο σταθμό τον Αμβρακικό κόλπο. Οι στόχοι ήταν: ·        Η αύξηση της γνώσης σχετικά με τη βιολογία, τον πληθυσμό, τη γεωγραφική κατανομή και τη συμπεριφορά των δελφινιών στον Αμβρακικό. ·        Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε ό, τι αφορά την οικολογική σημασία των δελφινιών και την ανάγκη προστασίας τους. ·        Η εκπαίδευση νέων ερευνητών, οι οποίοι θα αποτελέσουν τον πυρήνα του προγράμματος στο μέλλον. ·        Καθένας από εμάς μπορεί να βοηθήσει στην επιβίωση ενός είδους που διακρίνεται για την ομορφιά, τη νοημοσύνη και την ανιδιοτέλειά του, αρετές που τείνουν να εξαφανιστούν από τις ανθρώπινες κοινωνίες. ΠΗΓΕΣ: ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE, Ιστοσελίδα περιοδικού DISCOVERY και www.e-ecology.gr, Φωτογραφίες από Βικιπαίδεια.