Ο ΤΟΠΟΣ

 

Η Ομβριακή είναι μια κωμόπολη της Φθιώτιδας στα βόρεια - βορειοδυτικά της Λαμίας (26 km) με πληθυσμό 1752 κατοίκους. Βρίσκεται στα δυτικά της οδού Λαμίας –Φαρσάλων, στη βορειοανατολική άκρη της αποξηρανθείσης πλέον λίμνης Ξυνιάδας. Είναι η έδρα του Δήμου Ξυνιάδας, που περιλαμβάνει και τα εξής Δημοτικά Διαμερίσματα:

· Άγιος Γεώργιος (217 κάτοικοι)

· Ξυνιάδα (593 κάτοικοι)

· Κορομηλιά (264 κάτοικοι)

· Άγιος Στέφανος (338 κάτοικοι)

· Περιβόλι (596 κάτοικοι)

· Μακρυρράχη (508 κάτοικοι)

· Παναγιά (208 κάτοικοι)

 

 

 

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

 

Η περιοχή του οροπεδίου Δομοκού ανήκε στο βασίλειο του μυθικού Δευκαλίωνα. Ο Δευκαλίων με τη σύζυγό του Πύρρα υπήρξαν οι μόνοι επιζώντες από τον μεγάλο κατακλυσμό –σύμφωνα με τη Μυθολογία – όταν το πλοίο/κιβωτός  με το οποίο σώθηκαν προσάραξε στην κορυφή της Όθρυος. Ο Δίας τους συνέστησε να πετούν πίσω από την πλάτη τους πέτρες για να δημιουργηθεί ξανά το ανθρώπινο είδος. Οι πέτρες του Δευκαλίωνα γίνονταν άντρες ενώ αυτές της Πύρρας, γυναίκες.

 

Δευκαλίων και Πύρρα, Giovanni Maria Botalla

 

Αργότερα η Ομβριακή ανήκει στο βασίλειο της Φθίας, την επικράτεια δηλ. του Αχιλλέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Όμηρος αποκαλεί την ευρύτερη περιοχή του Δομοκού «Ελλάδα», όταν ο όρος δεν είχε το περιεχόμενο που έχει σήμερα.

Η Θέτις φέρνει την πανοπλία στον Αχιλλέα, Benjamin West

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ

 

   Από τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή γίνεται φανερό ότι αυτή κατοικήθηκε από τη νεολιθική εποχή ως τη σύγχρονη χωρίς μεγάλα κενά. Οι κάτοικοί της φαίνεται ότι υπήρξαν γεωργοί, κτηνοτρόφοι και αλιείς και η πόλη τους ακολούθησε τη μοίρα των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων της περιοχής ανά τους αιώνες.

   Επειδή βρίσκεται πάνω στον άξονα που συνδέει το βορρά με το νότο από την περιοχή πέρασαν στρατεύματα πολλών ελληνικών πόλεων, αλλά και άλλων εθνικοτήτων, όπως Ρωμαίοι, Γαλάτες, Βησιγότθοι, Σλάβοι, Βούλγαροι, Φράγκοι, Καταλανοί και τελευταίοι οι Τούρκοι που εγκαθίστανται στην περιοχή το 1425 εγκαινιάζοντας μια μακρά περίοδο σκλαβιάς.

   Στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Ομβριακίτες προσπαθούν να επιβιώσουν διατηρώντας τη χριστιανική τους πίστη, όπως φαίνεται και από διάφορες προσφορές τους σε μοναστήρια, κυρίως αυτό της Ρεντίνας. Σημαντική κατά την περίοδο αυτή ήταν η Συνθήκη του Ταμασίου (Ανάβρα Καρδίτσας) το 1525, με την οποία ο Σουλτάνος Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπής παραχωρεί διοικητική αυτονομία στα χωριά των Αγράφων και της Όθρυος. Την αυτονομία αυτή καταργεί πολύ αργότερα ο Αλή Πασάς.

   Η Ομβριακή δεν συμπεριελήφθη στα όρια του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους (1832) και απέμεινε εντός της Τουρκικής επικράτειας λίγα χιλιόμετρα από τις ελεύθερες περιοχές. Παρ’ ότι υπήρξε έδρα τοπικής φρουράς οι κάτοικοί της συμμετείχαν σε όλα τα επαναστατικά κινήματα της περιοχής ως την ενσωμάτωσή της μαζί με τη Θεσσαλία στην Ελλάδα το 1881.

   Όμως ο ατυχής Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 ανάγκασε τους Ομβριακίτες να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να ακολουθήσουν τα υποχωρούντα Ελληνικά στρατεύματα στη Λαμία. Το χωριό καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και παραδίδεται στις φλόγες. Οι κάτοικοι επιστρέφουν ένα χρόνο μετά.

   Στα χρόνια που ακολουθούν η Ομβριακή ακολουθεί τη μοίρα της υπόλοιπης Ελλάδας: Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Μικρασιατική Εκστρατεία, Έπος του ’40, Γερμανική Κατοχή… Ο φόρος αίματος που πλήρωσε η κωμόπολη ήταν δυσανάλογα μεγάλος σε σχέση με το μέγεθός της.

 

Το μνημείο των πεσόντων στην πλατεία της Ομβριακής

 

 

Με το τέλος των εθνικών περιπετειών οι Ομβριακίτες αποδίδονται σε μια προσπάθεια ανασύνταξης και προόδου με καθημερινό μόχθο, αλλά και διαλείμματα χαράς και γλεντιού

Γάμος τη δεκαετία του ’60 (φωτ. Γ. Ζαβός)

 

Ένα από τα πρώτα τρακτέρ (φωτ. Γ. Ζαβός)

 

 

H ΛΙΜΝΗ

 

   Σημαντικό ρόλο στην πορεία της Ομβριακής στο χρόνο έπαιξε η – αποξηρανθείσα πλέον – λίμνη Ξυνιάδα. Η λίμνη κατελάμβανε την περιοχή δυτικά του σημερινού δρόμου Λαμίας - Δομοκού. Το ζεστά πρασινογάλαζα νερά της λίμνης φιλοξενούσαν πλήθος ψαριών όπως οι τούρνες ,τα γλήνια, οι κυπρίνοι, οι κέφαλοι, οι πλατίτσες, οι πελεκούδες, οι τσερνίτσες , τα χανιά, ο τόνος, τα χέλια και πολλά άλλα είδη, όπως και ποικιλία πτηνών και θηλαστικών υπό εξαφάνιση σήμερα όπως η βίδρα (ενυδρίδα). Οι λόγοι που επέβαλαν την αποξήρανση της λίμνης ήταν η υγεία των παραλιμνίων κατοίκων που μαστίζονταν από την ελονοσία, η προστασία των εδαφών της θεσσαλικής πεδιάδας από τις χειμερινές πλημμύρες στην περιοχή των Σοφάδων, αλλά και η αποκάλυψη νέων καλλιεργήσιμων εκτάσεων με σκοπό την παραχώρησή τους στους ακτήμονες αλλά και στους ψαράδες που θα έχαναν τη δουλειά τους.

 

Η λίμνη της Ξυνιάδας σε φωτογραφία της δεκαετίας του ‘30

 

 Τα νερά της λίμνης διοχετεύθηκαν μέσω του χειμάρρου Ωνωχόνου ή Πενταμίλλη στον Ενιπέα ή Φαρσαλίτη και από εκεί στον Πηνειό.

   Η αποκαλυφθείσα εύφορη γη μοιράστηκε σε ακτήμονες των χωριών της ευρύτερης περιοχής. Σήμερα έχουν ξεκινήσει ενέργειες για δημιουργία ξανά της λίμνης.

(Πηγή: www.gaiaelliniki.gr)

 

ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ

 

   Νοτιοανατολικά της Ομβριακής βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο πια μεταλλείο χρωμίου. Σύμφωνα με την παράδοση οι καλλιεργητές παραπονούνταν ότι στην περιοχή «στράβωναν τα υνιά» τους κι έτσι άρχισαν οι πρώτες σκέψεις για εξόρυξη του μεταλλεύματος.

 

Η «λίμνη» που σχηματίστηκε από την υποχώρηση των στοών στο Μεταλλείο

 

Τα Μεταλλεία ανήκαν από το 1908 στην οικογένεια Καρατζά από το Δομοκό και στη συνέχεια αγοράστηκαν από τη "Μεταλλευτική".

Λειτούργησαν σχεδόν χωρίς διακοπή από το 1908 ως το 1961.  Ιδιαίτερη μέριμνα έδειξαν οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της Κατοχής για τη λειτουργία τους. Το μετάλλευμα μεταφερόταν με ένα μικρό τραινάκι ως το Σιδηροδρομικό Σταθμό στις Αγγείες κι από εκεί το μεταφόρτωναν σε τραίνα. Όταν οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Ελλάδα ανατίναξαν τις εγκαταστάσεις των Μεταλλείων.

   Τελευταίος ιδιοκτήτης τους ήταν ο Σκαλιστήρης ο οποίος είχε στην κατοχή του μεταλλεία και σε άλλα μέρη της χώρας.

   Σήμερα έχουν μείνει τα ερείπια των εγκαταστάσεων, λίγα από τα παλιά οικήματα και μια μικρή λίμνη που δημιουργήθηκε από την καταβύθιση των παλιών στοών...

(Πηγή: www.gaiaelliniki.gr, Θεόδωρος Αποστολόπουλος)

 

Η ΟΜΒΡΙΑΚΗ ΣΗΜΕΡΑ

 

   Η Ομβριακή σήμερα είναι μια δυναμική κωμόπολη με πολλά πρόσωπα.

   Οι κάτοικοί της είναι προοδευτικοί, δημιουργικοί και φιλόξενοι. Αγαπούν τον τόπο τους μένουν και δημιουργούν σ’ αυτόν.

   Ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία στην εύφορη πεδιάδα στην κοίτη της άλλοτε λίμνης Ξυνιάδας. Κάποιοι άλλοι είναι κτηνοτρόφοι στα πλούσια λιβάδια της περιοχής.

   Η περιοχή διακρίνεται για τις φυσικές της ομορφιές με κορωνίδα την περιοχή της Τσέρνης με την απεριόριστη θέα στο Θεσσαλικό κάμπο και τη βρύση με το αναζωογονητικό νερό.

   Η κωμόπολη έως και φέτος (2010) αποτελεί την έδρα του Δήμου Ξυνιάδας, που περιλαμβάνει τα πρώην παραλήμνια χωριά (Μακρυρράχη, Περιβόλι, Αγ. Στέφανο, Ξυνιάδα, Αγ. Γεώργιο, Μεταλλείο και Παναγιά) και έχει Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, Αγροτικό Ιατρείο και Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται και Στρατόπεδο.

   Η νέα δεκαετία φέρνει νέες προκλήσεις για την Ομβριακή, η οποία πλέον θα υπάγεται στον ευρύτερο Δήμο Δομοκού, τις οποίες η όμορφη και γραφική κωμόπολη δείχνει απόλυτα έτοιμη να τις αντιμετωπίσει και να τις εκμεταλλευτεί, βαδίζοντας έτσι με σταθερά βήματα στο μέλλον.